Citroën miał siostrę w Warszawie. Co o niej wiemy?

7 listopada 2021 r. na cmentarzu żydowskim przy ul. Okopowej w Warszawie odsłonięto odrestaurowaną tablicę nagrobną Jeanne Goldfeder, starszej siostry założyciela fabryki samochodów André Citroëna. Chociaż był on francuskim inżynierem, co jakiś czas odwiedzał w Warszawie siostrę, a jego matka pochodziła z warszawskiej rodziny żydowskiej.

Jeanne Citroën urodziła się 31 sierpnia 1872 r. w Paryżu jako córka holenderskiego handlarza diamentami Leviego Citroëna i warszawianki Maszy Amelii z Kleinmanów. Zapewne w 1892 r. została żoną bankiera Bronisława Goldfedera, z którym doczekała się trzech córek: Zuzanny (po mężu Neuman), Alicji (po mężu Leonhard) i Amelii (po mężu Berlinerblau). Mąż Jeanne był w latach 1909–1913 honorowym konsulem Japonii i należał do Zarządu Wyznaniowej Gminy Żydowskiej. Był też między innymi członkiem Towarzystwa Popierania Pracy Rolnej i Rzemieślniczej wśród Żydów w Królestwie Polskim oraz współwłaścicielem Fabryki Produkcji Narzędzi Rolniczych „Włochy".

Po ślubie Jeanne i Bronisław zamieszkali w należącej do Goldfederów kamienicy przy ul. Zielnej 45, gdzie co jakiś czas przyjeżdżał z wizytą André Citroën. W kwietniu 1900 r. mąż Jeanne zabrał Citroëna do Głowna, gdzie pokazał mu tańszy sposób wytwarzania przekładni zębatych o zębach daszkowych. Citroënowi tak spodobało się nieznane we Francji rozwiązanie, że kupił na nie patent, a po powrocie do Francji założył „Przedsiębiorstwo przekładni zębatych Citroëna", które stało się zaczątkiem jego wielkiej kariery. W czasie innej wizyty w Warszawie André podarował z kolei siostrze kwiatowe perfumy L'Origan, które od pojawienia się na rynku w 1905 r. były ulubionym zapachem francuskich kobiet.

Sama Jeanne Goldfeder poświęciła się jednak przede wszystkim życiu rodzinnemu i nie angażowała się w sprawy biznesowe męża i brata. Zmarła 14 kwietnia 1932 r. w Warszawie, nie odzyskawszy przytomności po zasłabnięciu w kinie. Trzy dni później została pochowana na cmentarzu żydowskim, a w jej pogrzebie uczestniczył m.in. przybyły z Francji André Citroën.

Autor: Marek Teler / Zdjęcie: André Citroën (domena publiczna)