Mieszko I Plątonogi i jego długa droga do władzy

16 maja 1211 r. w Krakowie zmarł Mieszko I Plątonogi, książę raciborski i opolski, a w ostatnim roku życia książę zwierzchni Polski.

Książę Mieszko Plątonogi urodził się między 1131 a 1146 r. jako drugi syn księcia polskiego Władysława II Wygnańca i Agnieszki, przedstawicielki dynastii Babenbergów. Kiedy był kilkuletnim chłopcem, jego ojciec został odsunięty od władzy przez młodszych braci i zmuszony do ucieczki do Niemiec. Mieszko dorastał więc na dworze dynastii Hohenstaufów w Altenburgu w Saksonii, a edukację zdobywał w szkole przyklasztornej na Michaelsbergu pod Babenbergiem. Do Polski powrócił wraz ze swoimi braćmi Bolesławem i Konradem w 1163 r. po interwencji cesarza rzymskiego Fryderyka I Barbarossy.

Przez pierwszych dziewięć lat Mieszko i jego starszy brat Bolesław I Wysoki wspólnie rządzili należącym niegdyś do ich ojca Śląskiem. Plątonogi czuł jednak, że jego udział w sprawowaniu władzy jest stanowczo za mały i w 1172 r. zbrojnie wywalczył sobie panowanie nad księstwem raciborskim. Książę chętnie angażował się zresztą w rozgrywki polityczne przedstawicieli dynastii Piastów – w 1177 r. udzielił w Raciborzu schronienia księciu Mieszkowi III Staremu, a w 1195 r. wsparł jego wyprawę na Kraków, aby mógł on przejąć władzę zwierzchnią po śmierci Kazimierza Sprawiedliwego.

Po śmierci starszego brata Bolesława w 1201 r. Mieszko Plątonogi zajął księstwo opolskie, które miało przypaść w udziale jego bratankowi Henrykowi Brodatemu. Ostatecznie książęta zawarli układ pokojowy, na mocy którego Henryk zrzekł się ziemi opolskiej (z wyjątkiem terenów nad Stobrawą, pomiędzy Olesnem i Kluczborkiem) na rzecz stryja i wypłacił mu tysiąc grzywien srebra.

W 1210 r. Mieszko Plątonogi, wspierany przez możny ród Gryfitów, wkroczył do Krakowa i został księciem zwierzchnim Polski, lecz już po roku jego rządy przerwała śmierć. Najprawdopodobniej został pochowany w katedrze krakowskiej, lecz przekaz na temat miejsca pochówku władcy pochodzi dopiero z XV-wiecznej kroniki Jana Długosza. Z małżeństwa z czeską księżniczką Ludmiłą Mieszko doczekał się syna Kazimierza I, który odziedziczył po nim księstwo opolsko-raciborskie, oraz czterech córek: Ludmiły, Agnieszki, Eufrozyny i Ryksy.

Autor: Marek Teler / Ilustracja: Mieszko I Plątonogi na obrazie z XVII wieku (domena publiczna)