Burzliwe losy Uniwersytetu Karola

7 kwietnia 1348 r. w Pradze został założony przez króla Czech Karola IV Luksemburskiego Uniwersytet Praski, obecnie Uniwersytet Karola, czyli najstarszy uniwersytet w Europie Środkowej.

Uniwersytet w Pradze został ustanowiony na mocy bulli papieża Klemensa VI z 26 stycznia 1347 r., lecz za datę powstania uczelni powszechnie uchodzi dzień, w którym król Karol IV nadał jej przywileje w Złotej bulli. Wzorem dla Uniwersytetu Praskiego była paryska Sorbona, a uczelnia podzielona była na cztery sekcje zwane narodami: czeską, bawarską, polską i saską. Pierwszy absolwent Uniwersytetu Praskiego opuścił mury uczelni w 1359 r.

W kolejnych latach do rozwoju uniwersytetu przyczyniła się między innymi królowa Polski Jadwiga Andegaweńska, która w 1397 r. ufundowała bursę dla polskich i litewskiej studentów uczelni. Jedną z ważniejszych postaci związanych z Uniwersytetem w Pradze był zaś Jan Hus, który studiował na nim w latach 1390–1396, później był dziekanem fakultetu filozoficznego, a w 1409 r. został pierwszym czeskim rektorem uczelni. Na terenie praskiego uniwersytetu dochodziło w tym czasie do licznych sporów między wiernymi Kościołowi katolickiemu nominalistami a zwolennikami reform, którzy aktywnie wspierali Husa.

W 1882 r. Uniwersytet Praski został podzielony na dwie odrębne uczelnie – czeską i niemiecką. Obie szkoły nazywano od tej pory Uniwersytetami Karola i Ferdynanda, lecz to właśnie czeską uważano za kontynuatora działalności średniowiecznego poprzednika. 19 lutego 1920 r. czeska uczelnia otrzymała nazwę Uniwersytet Karola, pod którą funkcjonuje do dnia dzisiejszego, a niemiecką nazywano odtąd po prostu Niemieckim Uniwersytetem w Pradze.

W 1939 r. zlikwidowano Uniwersytet Karola, pozostawiając jedynie niemiecki Deutsche Karls-Universität, przemianowany następnie na Frontuniversität. W listopadzie 1939 r. studenci czeskiej uczelni protestowali w jej obronie, lecz ich demonstracje zostały brutalnie stłumione – kilku uczestników zostało zabitych, a ok. 1200 wywieziono do obozów koncentracyjnych. Po klęsce Niemiec w 1945 r. niemiecka uczelnia została zamknięta, zaś czeską reaktywowano i funkcjonuje ona z powodzeniem do dzisiaj.

Oprócz wspomnianego już Jana Husa do grona wybitnych absolwentów Uniwersytetu Karola należą między innymi prezydent Czechosłowacji Edvard Beneš, czeska polityk Milada Horáková oraz pisarze Karel Čapek, Franz Kafka i Milan Kundera. Obecnie jest tam zatrudnionych ponad cztery tysiące nauczycieli akademickich, a studiuje na nim 50 tysięcy studentów.

Autor: Marek Teler / Ilustracja: Wejście do auli Uniwersytetu Karola, fot. VitVit (CC BY-SA 4.0)