Wzbić się w powietrze. Jean-Pierre Blanchard i jego lot balonem

10 maja 1789 r. francuski wynalazca Jean-Pierre Blanchard odbył pierwszy w Polsce załogowy lot balonem. Jego wyczyn obserwowały tłumy mieszkańców Warszawy, w tym sam król Stanisław August Poniatowski.

Pochodzący z ubogiej rodziny z Normandii Jean-Pierre François Blanchard od najmłodszych lat fascynował się ideą latania i marzył o tym, aby pewnego dnia wzbić się w powietrze. Po pierwszych nieudolnych próbach stworzenia czegoś na kształt latającego roweru, postanowił skonstruować balon i to właśnie z jego pomocą spełnić swoje marzenie. Po pierwszych eksperymentach – w maju 1782 r. wzniósł się balonem na wysokość siedmiu metrów – postanowił pójść o krok naprzód i odbyć lot z prawdziwego zdarzenia. Pierwszą udaną podróż odbył 2 marca 1784 r. z Pól Marsowych przez Sekwanę do rue de Sèvres. 7 stycznia 1785 r. przeleciał z kolei w towarzystwie amerykańskiego naukowca Johna Jeffriesa nad kanałem La Manche, czym zyskał rozgłos w całej Europie.

W 1789 r. na fali międzynarodowej popularności Jean-Pierre Blanchard pojawił się w Warszawie i zamieszkał w kamienicy Dulfusa na Nowym Mieście. Przybył do stolicy Polski, aby i tutaj promować baloniarstwo, które cieszyło się coraz większym zainteresowaniem. Już w 1784 r. w kilku polskich miastach (m.in. w Krakowie, Warszawie i we Lwowie) odbyły się pierwsze udane eksperymenty ze wzlotem balonu, lecz do tej pory nikt w Polsce nie odważył się wsiąść do balonu i odbyć podróż jako pasażer.

10 maja 1789 r. o godz. 13:00 dokonał tego w warszawskim ogrodzie Foksal Jean-Pierre Blanchard, który przez 49 minut unosił się nad stolicą na oczach zafascynowanych mieszkańców. Po pokonaniu trasy o długości siedmiu kilometrów wylądował w Białołęce. Dla Blancharda był to już 34. udany lot, więc nie towarzyszyły mu zapewne większe emocje, lecz dla warszawiaków było to wielkie wydarzenie. Zainspirowany lotem wynalazcy Adam Naruszewicz napisał nawet wiersz Balon, w którym nawiązywał do lotu balonem, opisując dramatyczną już wówczas sytuację Polski:
Wszystko zwyciężysz, łódko szlachetna,
Na ciosy przeciwne twarda;
Statek twój sława uwieczni świetna
Chlubniej niż podróż Blancharda.

Jean-Pierre Blanchard przez resztę życia promował baloniarstwo w Europie i Ameryce. W styczniu 1793 r. jego pierwszej amerykańskiej przeprawie balonem przyglądał się prezydent Jerzy Waszyngton oraz jego czterej późniejsi następcy: John Adams, Thomas Jefferson, James Madison i James Monroe. Pionier lotnictwa i baloniarstwa zmarł 7 marca 1809 r. w Paryżu w wieku 56 lat.

Autor: Marek Teler / Ilustracja: Jean-Pierre Blanchard na portrecie ze zbiorów Biblioteki Kongresu (domena publiczna)