Katarzyna von Bora. Kobieca twarz reformacji

20 grudnia 1552 r. w Torgau zmarła Katarzyna von Bora, żona teologa i reformatora religijnego Marcina Lutra. Była jedną z najważniejszych postaci kobiecych czasów reformacji, a luteranie zaliczyli ją do grona odnowicieli Kościoła.

Katarzyna von Bora urodziła się najprawdopodobniej 29 stycznia 1499 r. w Lippendorfie jako córka Jana von Bory i jego żony Małgorzaty, chociaż zdaniem części badaczy przyszła na świat w Hirschfeld i była córką Hansa von Bory zu Hirschfelda i Anny von Haugwitz. Już jako pięcioletnia dziewczynka została oddana przez ojca na wychowanie do klasztoru benedyktynek w Brehnie, a cztery lata później trafiła do klasztoru cysterek w Nimbschen. W 1514 r. rozpoczęła nowicjat, a 8 października 1515 r. złożyła śluby zakonne.

Po kilku latach pobytu w klasztorze Katarzyna von Bora zaczęła coraz wyraźniej okazywać swoje rozczarowanie życiem za klasztorną furtą, a zarazem żywo zainteresowała się rozwojem ruchu reformacyjnego i postacią teologa Marcina Lutra. W końcu w kwietniu 1523 r. z pomocą przysłanego przez Lutra kupca z Torgau Leonarda Köppego uciekła z Nimbschen do Wittenbergi wraz z jedenastoma innymi zakonnicami. Do miasta przybył właśnie wóz dziewic westalskich, które pragną małżeństwa bardziej niż życia. Niech Bóg da im mężów, by nie przydarzyło im się coś gorszego – opisywał ich przybycie lokalny student w liście do przyjaciela.

Trzy towarzyszące von Borze zakonnice wróciły do swoich domów rodzinnych, a pozostałe trafiły wraz z Katarzyną do domu Marcina Lutra, który w niedługim czasie znalazł im mężów. Katarzyna von Bora odrzuciła jednak zaloty mężczyzn zaproponowanych jej przez reformatora, podkreślając, że tylko z nim pragnie spędzić resztę życia. Chociaż Luter obawiał się, że mariaż może zaszkodzić jego wizerunkowi, 13 czerwca 1525 r. poślubił Katarzynę i przez kolejne lata tworzył z nią zgodne małżeństwo.

Para zamieszkała w byłym klasztorze w Wittenberdze, gdzie wynajmowała część klasztoru studentom i gościom, a Katarzyna dodatkowo zajmowała się przygotowywaniem dla nich jedzenia. Ona powozi, uprawia pole, pasie bydło, kupuje bydło, warzy piwo, a zabrała się jeszcze za czytanie Biblii, i obiecałem jej 50 guldenów, jeśli do Wielkanocy całą przeczyta! Zupełnie serio! Już jest przy 5. Księdze Mojżeszowej – pisał tuż po ślubie Luter w liście do swojego współpracownika Justusa Jonasa. Z małżeństwa Lutrowie doczekali się sześciorga dzieci: Johannesa, Elżbiety, Magdaleny, Marcina, Pawła i Małgorzaty. Katarzyna była dla Lutra ogromnym wsparciem – udzielała mu porad w sprawach dotyczących funkcjonowania Kościoła i pomagała mu w sprawach majątkowych.

Marcin Luter zmarł 18 lutego 1546 r. w Eisleben. Przed śmiercią spisał testament, w którym uczynił Katarzynę swoją spadkobierczynią, lecz okazał się on niezgodny z prawem. Katarzyna von Bora otrzymała jednak pensję od elektora i nadal utrzymywała się z wynajmowania części klasztoru gościom. Zmarła 20 grudnia 1552 r. w Torgau w wieku 53 lat.

Autor: Marek Teler / Ilustracja: Wikimedia Commons (domena publiczna)