Szopki krakowskie w pałacu Pod Blachą

W pałacu Pod Blachą przy Zamku Królewskim w Warszawie będzie można podziwiać wyjątkowe szopki o kunsztownej i fantazyjnej konstrukcji. Wszystko za sprawą wystawy Szopki krakowskie, która odbędzie się od 10 grudnia 2021 r. do 2 lutego 2022 r.

W ramach ekspozycji będzie można zobaczyć pięćdziesiąt szopek, z których niemal wszystkie zdobyły nagrody i wyróżnienia. Niektóre z nich są naprawdę zaskakujące, jeśli chodzi o formę, np. szopki na herbacianej łyżeczce czy w krakowskim obwarzanku. Oprócz postaci biblijnych bohaterami szopek są znane postaci historyczne i legendarne oraz symbole Krakowa, m.in. smok wawelski, Lajkonik czy Pan Twardowski.

Tradycja szopek krakowskich sięga czasów średniowiecza i została rozpropagowana przez franciszkanów, którzy prześcigali się w dekorowaniu stajenek i figurek uczestniczących w scenie Bożego Narodzenia. Z czasem do grona twórców szopek dołączyli również krakowscy żacy, uczniowie szkół parafialnych i lokalni rzemieślnicy. Szczególnie interesującą i typową dla miasta formą szopki była fantazyjna wielokondygnacyjna budowla z symetrycznymi wieżami, której elementy nawiązywały do krakowskiej architektury.

Od XIX wieku szopki były prezentowane na Rynku Głównym w Krakowie, a wydarzeniu towarzyszyły występy muzykantów. Z tej tradycji rozwinęły się konkursy szopek krakowskich, w czasie których nagradzano te najpiękniejsze i najbardziej fantazyjne. Pierwszy z nich odbył się w 1937 r., lecz wybuch II wojny światowej na kilka lat przerwał ten zwyczaj. Konkursy powróciły jednak w 1945 r. i odbywają się do dziś. Co roku w pierwszy czwartek grudnia wytwórcy szopek pokazują swoje dzieła pod pomnikiem Adama Mickiewicza w Krakowie, a na dźwięk hejnału mariackiego tworzą ze swoimi szopkami barwny korowód. Następnie w Muzeum Krakowa jury przyznaje nagrody w kilku kategoriach dla najpiękniejszych szopek roku.

Szopki krakowskie stanowią dzieła amatorskie, a ich autorami są niejednokrotnie członkowie rodzin, które zajmują się ich tworzeniem od kilku pokoleń. Chociaż szopki wykorzystują coraz nowsze mechanizmy ruchome i oświetlenia, regulamin konkursów szopkarskich nadal wymaga pracy rękodzielniczej na wysokim poziomie oraz wykorzystania staniolu, czyli tradycyjnego połyskliwego materiału do okładziny szopek.

W 2018 r. tradycja szopek krakowskich została wpisana na listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości UNESCO, lecz już wcześniej szopki te były pokazywane na licznych wystawach na całym świecie. Choćby w 2015 r. szopka krakowska państwa Markowskich o wysokości ponad pięciu metrów była prezentowana w katedrze Notre Dame w Paryżu.

Szopki, które będzie można podziwiać w pałacu Pod Blachą przy Zamku Królewskim w Warszawie, pochodzą ze zbiorów Muzeum Krakowa, z kolekcji Renaty i Edwarda Markowskich oraz innych kolekcji prywatnych.

Opracował: Marek Teler / Zdjęcie: Materiały prasowe