Elżbieta II. Królowa czasu przełomów i kryzysów

19 września 2022 r. Brytyjczycy żegnają królową Elżbietę II, która spocznie obok męża w kaplicy św. Jerzego na zamku w Windsorze. Jej panowanie było czasem wielu przełomowych wydarzeń i poważnych kryzysów, w tym także związanych z wizerunkiem monarchii. Zawsze jednak wychodziła z nich obronną ręką, do końca ciesząc się szacunkiem swych poddanych.

Elżbieta Aleksandra Maria Windsor, czyli przyszła królowa Elżbieta II, urodziła się 21 kwietnia 1926 r. w Mayfair w Londynie jako córka księcia Yorku Alberta i Elżbiety Bowes-Lyon. W 1936 r. jej ojciec wstąpił na brytyjski tron po abdykacji starszego brata Edwarda VIII i został królem Jerzym VI, a tym samym księżniczka Elżbieta zajęła pierwsze miejsce w kolejności sukcesji. 20 listopada 1947 r. w opactwie westminsterskim została żoną Filipa Mountbattena, pochodzącego z duńskiego rodu królewskiego Schleswig-Holstein-Sonderburg-Glücksburg. Para doczekała się czworga dzieci: Karola, Anny, Andrzeja i Edwarda.

Księżniczka wstąpiła na tron jako Elżbieta II 6 lutego 1952 r. po śmierci swojego ojca Jerzego VI, a 2 czerwca 1953 r. została koronowana na królową Wielkiej Brytanii w opactwie westminsterskim. Koronacja monarchini była pierwszą tego typu uroczystością, którą transmitowano w telewizji. Królowa nie tylko zgodziła się na transmisję telewizją, choć odradzał jej to między innymi premier Winston Churchill, ale też umalowała usta na niebiesko, aby na ekranach telewizorów wyglądały jak czerwone.

Już wówczas pokazała, że podąża za zmianami technologicznymi i społecznymi, choć jej relacje z mediami układały się różnie. Kiedy w 1969 r. BBC nakręciło, a następnie wyemitowało film dokumentalny The Royal Family o codziennym życiu rodziny królewskiej, królowa tuż po premierze zabroniła jego dalszej dystrybucji. Choć dziennikarze dokumentowali każde ważne wydarzenie z królewskiego dworu, sama Elżbieta II bardzo rzadko udzielała wywiadów, a jeśli już to robiła, to z dużą ostrożnością i powściągliwością w przekazywaniu informacji.

Choć wykonywała głównie funkcje reprezentacyjne, a jej uprawnienia polityczne miały jedynie charakter formalny, Elżbieta II przez siedemdziesiąt lat uosabiała tradycję monarchii brytyjskiej i cieszyła się wśród Brytyjczyków ogromną popularnością. Niejednokrotnie musiała jednak zmagać się z krytyką mediów wobec jej i członków jej najbliższej rodziny. W 1992 r. rozpadły się małżeństwa jej synów – Karola z Dianą Spencer i Andrzeja z Sarah Ferguson – co sprawiło, że obie pary nie schodziły z okładek tabloidów. Z kolei po śmierci księżnej Diany w 1997 r. Elżbieta II długo zwlekała z wygłoszeniem przemówienia do swoich poddanych. Choć twierdziła, że skupiała się przede wszystkim na zapewnieniu bezpieczeństwa wnukom, Williamowi i Harry'emu, naraziła się wówczas na krytykę ze strony części Brytyjczyków. Zarówno pierwszy, jak i drugi kryzys wizerunkowy nie sprawił jednak, że poddani odwrócili się od swej królowej.

9 kwietnia 2021 r. w Windsorze zmarł mąż Elżbiety II, książę Edynburga Filip Mountbatten, a od tego czasu monarchini zaczęła coraz częściej zapadać na zdrowiu. Do ostatniej chwili pozostawała jednak aktywna i wykonywała swoje obowiązki. Jeszcze na dwa dni przed śmiercią powierzyła misję stworzenia rządu Liz Truss, która była piętnastym premierem za jej panowania. Królowa Wielkiej Brytanii zmarła 8 września 2022 r. w swojej ulubionej posiadłości w Balmoral w wieku 96 lat.

Autor: Marek Teler / Ilustracja: Portret królowej Elżbiety II w stroju koronacyjnym, Sir Herbert James Gunn, 1953 r. (domena publiczna)