Szaleństwa cesarza Kaliguli

18 marca 37 r. Kaligula został cesarzem rzymskim i rozpoczął swe trwające zaledwie cztery lata rządy. Były one naznaczone rozpustą, szaleństwem i okrucieństwem, których geneza do dziś nie została w pełni wyjaśniona.

Gaius Iulius Caesar Augustus Germanicus, syn rzymskiego wodza Germanika, bratanka cesarza Tyberiusza, i Agrypiny Starszej, urodził się 31 sierpnia 12 r. w Ancjum koło Rzymu. Swój pseudonim Kaligula, pod którym zapisał się w historii, zawdzięczał... sandałom zwanym caligae. Rodzice często ubierali bowiem chłopca w strój żołnierski, a na nogi wkładali mu obuwie rzymskich legionistów. Kaligula spędził dzieciństwo nad Renem, gdzie jego ojciec dowodził rzymską armią. Po śmierci Germanika w 19 r. chłopiec wraz z matką i rodzeństwem znalazł się w Rzymie.

Wkrótce rodzina Kaliguli stała się obiektem prześladowań ze strony dowódcy pretorianów Sejana, który był najbliższym doradcą cesarza Tyberiusza. Sejan dążył najprawdopodobniej do przejęcia władzy w Rzymie i uważał pozostałą po Germaniku rodzinę za swoich politycznych przeciwników. W 29 r. matka Kaliguli została zesłana na wyspę Pandaterię, gdzie po czterech latach zmarła. W 30 r. jego starszy brat Neron, uwięziony na Pontii, popełnił samobójstwo, a w 33 r. średni z braci Druzus, uwięziony w Palatynie, został zagłodzony na śmierć. Kaligula jako jedyny z braci pozostał przy życiu, ocalały też jego trzy siostry: Agrypina Młodsza, Julia Druzylla i Julia Liwilla.

Po śmierci cesarza Tyberiusza w 37 r. Kaligula przejął władzę w Rzymie dzięki poparciu pretorianów, lecz już po kilku miesiącach – podobno na skutek choroby mózgu – zaczął zachowywać się w sposób okrutny i nieobliczalny. Nie sposób wymienić wszystkich jego przewinień, lecz warto wspomnieć przynajmniej o kilku. W czasie ślubu senatora Pizona i Orestylii Kaligula zabrał pannę młodą i ogłosił swoją żoną, zmusił do samobójstwa ojca swojej pierwszej żony Marka Juliusza Silanusa, a także odbywał kazirodcze stosunki seksualne ze swoimi siostrami. Znany był też z licznych dziwacznych pomysłów, takich jak wyrównywanie wzniesień i stoków górskich czy usypywanie gór na równinach. Cesarz ogłosił się też przedstawicielem Jowisza na ziemi i nakazał swoim poddanym, aby oddawali mu boską cześć. Był najprawdopodobniej biseksualistą, a jego kochankami byli m.in. aktor pantomimy Mnester i przedstawiciel rodu konsularnego Waleriusz Katullus.

W okresie swojego panowania Kaligula kilkakrotnie zdołał uniknąć śmierci z rąk spiskowców, lecz w końcu został zagładzony przez swoich przeciwników politycznych. 24 stycznia 41 r. zamordowali go, kiedy szedł z teatru do pałacu, zadając mu łącznie trzydzieści ran. Śmierć poniosły wówczas również jego żona Cezonia i dwuletnia córeczka Julia Druzylla, która została roztrzaskana o ścianę. Kaligula został pochowany w Mauzoleum Augusta, a po jego śmierci władzę w Rzymie przejął jego stryj Klaudiusz.

Autor: Marek Teler / Zdjęcie: Popiersie cesarza Kaliguli (fot. Louis le Grand, CC BY-SA 3.0)