Perypetie kuzynów Matki Boskiej

Życie wielkich poetów i powieściopisarzy zawsze budziło zainteresowanie czytelników, którzy zastanawiali się, czy autor opisuje swoje życie, czy przeżył wspominane w książkach miłości i przygody. Czy też po prostu wszystko zmyślił.

Niektórzy twórcy sami podawali do publicznej wiadomości fakty ze swego życia. Tak czynił np. Francesco Petrarca, który w listach do przyjaciół (były potem upubliczniane), informował o tym, w którym roku przebywał w Padwie, a kiedy w Awinionie. Od samego Petrarki dowiedzieć się można było, kiedy i w jakich okolicznościach poznał swoją ukochaną i muzę, Laurę. Jednakże poeta informował tylko o tym, co chciał, by dotarło do odbiorców. Nie wiemy, jak nazywały się matki jego dzieci. Poeta kreował swój wizerunek, prezentował się jako humanista o szerokich horyzontach i pasji gromadzenia antycznych rękopisów, co już zapowiadało epokę renesansu.

Jean-Jacques Rousseau wydał Wyznania, które szokowały szczerością i samooskarżaniem się autora. Wielu biografów uwierzyło w tę szczerość, dopóki nie sprawdzono faktów. Okazało się, że Rousseau łgał na potęgę. Nie on jeden! Reymont konfabulował na temat swoich przodków i biegu życia. Konopnicka i Orzeszkowa odmładzały się o kilka lat, Leśmian i Sieroszewski o rok.

Kochanki kontra literatura
Czytanie biografii poszerza naszą znajomość pisarzy i wiedzę o ich dziełach. Dla biografów cennym materiałem są prowadzone na bieżąco dzienniki i listy wielkich pisarzy. Często są to także kreacje, ale zawsze można z nich wyłuskać wiadomości o intymnym życiu narratora. Takim był Dziennik Gombrowicza. Naprawdę intymne zapiski (wydane niedawno pt. Kronos) rozczarowały.

Często dzienniki i listy były niszczone i cenzurowane przez bliskich lub wydawców. Tak było z dziennikami Dąbrowskiej. Wiele listów Żeromskiego zniszczyła kochanka, Anna Zawadzka, którą nazywano żoną, chociaż żona Oktawia jeszcze żyła. Profesor Zdzisław Jerzy Adamczyk ogłosił, że pisarz przez blisko 10 lat prowadził dwa domy, ale nigdy się nie rozwiódł. Syn Mickiewicza wykreślił z listów ojca drażliwe momenty i imiona jego kochanek. Dziennik Henryka Sienkiewicza zaginął, co nie pozwala na poznanie wielu spraw i naświetlenie życia intymnego i intelektualnego autora Bez dogmatu. Z listów Słowackiego dowiadujemy się, że ten poeta romantyczny ostro grał na giełdzie, a Krasińskiemu proponował: zrzućmy z Parnasu tego pijanego barda litewskiego (czyli Mickiewicza).

Pełny artykuł Piotra Łopuszańskiego możecie przeczytać w czwartym numerze „Historii bez Tajemnic".

Ilustracja: Stefan Żeromski zdradzał swoją żonę Oktawię z kochanką Anną Zawadzką, źródło: NAC.