Dzień bez „Teleranka”. Rocznica wprowadzenia stanu wojennego

13 grudnia 1981 r. został wprowadzony w Polsce stan wojenny. Jego głównym celem było zniszczenie rosnącej w siłę „Solidarności". W wyniku wprowadzonych represji doszło do licznych aresztowań, a kilkudziesięciu Polaków straciło życie w tragicznych okolicznościach.

Stan wojenny na terenie całej Polski został wprowadzony w nocy z 12 na 13 grudnia 1981 r. przez I sekretarza KC PZPR i premiera generała Wojciecha Jaruzelskiego oraz ministrów obrony narodowej i spraw wewnętrznych i potwierdzony dekretem Rady Państwa. O godz. 6:00 generał Jaruzelski podał informację do publicznej wiadomości w przemówieniu nadanym przez Polskie Radio i wyemitowanym przez Telewizję Polską.

Oficjalnie przyczyną wprowadzenia stanu wojennego była pogarszająca się sytuacja gospodarcza kraju, jak również groźba anarchii i wojny domowej. Poparcie dla komunistów systematycznie malało, rosła natomiast pozycja „Solidarności", która stała się dla władz PRL-u realnym zagrożeniem. Stan wojenny miał więc na celu przede wszystkim jej rozbicie i zlikwidowanie. W ramach wprowadzonego w kraju aparatu represji doszło do aresztowania i internowania ponad 10 tysięcy osób sprzeciwiających się komunistycznemu reżimowi, w tym przewodniczącego „Solidarności" Lecha Wałęsy.

Wprowadzenie stanu wojennego wiązało się również z delegalizacją części organizacji społecznych, zakazem strajków oraz zmilitaryzowaniem podstawowych dziedzin gospodarki. W zakładach pracy i instytucjach państwowych pojawili się komisarze wojskowi, a obywatele Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej nie mogli zmieniać miejsca pobytu bez zgody władz administracyjnych. Wiele dzienników i czasopism zostało zawieszonych, w radiu i telewizji dostępny był zaś tylko Program I. Wprowadzono też kontrolę łączności telefonicznej, cenzurę korespondencji i godzinę milicyjną.

Podziemne instytucje i organizacje oraz wszelkie strajki i demonstracje uliczne były brutalnie zwalczane przez władze państwowe. Łącznie w akcjach pacyfikacyjnych z użyciem ZOMO zamordowano lub pobito na śmierć kilkadziesiąt osób, m.in. 16 grudnia 1981 r. w kopalni „Wujek" w Katowicach zastrzelono dziewięciu górników. Wiele tysięcy osób zostało zaś aresztowanych i skazanych na kary więzienia lub grzywny. Strukury NSZZ „Solidarność" zdołały jednak przetrwać w podziemiu, rozwinął się także drugi obieg wydawniczy wspierany m.in. przez Kościół katolicki.

Stan wojenny został zawieszony 31 grudnia 1982 r., a oficjalnie zakończył się 22 lipca 1983 r. uchwałą Rady Państwa z dnia 20 lipca 1983 r. w sprawie zniesienia stanu wojennego.

Autor: Marek Teler / Zdjęcie: Wikimedia Commons (domena publiczna)